Простата - бул табарсыктын так ылдый жагында жана көтөн чучуктун алдында жамбаш көңдөйүндө жайгашкан, жупташтырылбаган кичинекей бир орган. Уретрия простата безинин калыңдыгы аркылуу өтөт.
Простата безинин түзүлүшү жана иштеши
Простата жылмакай булчуң талчаларынан жана бөлүп чыгаруучу клеткалардан турат. Бездин негизги милдети - эякуляцияны суюлтууга, сперманын кыймылын камсыз кылууга жана аларды кындын агрессивдүү чөйрөсүнөн коргоого катышкан секрецияларды бөлүп чыгаруу. Простата бези, ошондой эле, эякуляция учурунда заара агуусун жана заара учурунда уруктук суюктукту алдын алган бир клапан.
Ден-соолугу чың эр адамдын простатасынын салмагы болжол менен 20 г. Гипофиз жана бөйрөк үстү бездеринин гормондору, андрогендер, эстрогендер анын абалына чоң таасирин тийгизет. Жашоо учурунда простатанын көлөмү өзгөрүшү мүмкүн: эркек балдарда кичинекей, жыныстык жетилүү мезгилинде простата кескин көбөйөт. Гормондордун бөлүнүп чыгышы суюлуп баштаганда (адатта, бул 45-50 жаш курагында болот), адатта, бездин тескери өнүгүүсү башталат.
Бирок, тескерисинче, тескерисинче, простат безинин залалдуу гиперплазиясы (BPH) же простата аденомасы пайда болот.
Простата аденомасы деген эмне?
Бул оорунун көптөгөн синонимдери бар: простата аденомасы, простат безинин гиперплазиясы, простат безинин бездүү гипертрофиясы жана башкалар.
Аталыш безде пайда болгон патологиялык процесстердин маңызын чагылдырат: бездин тканы өсүп, тыгыз түйүндөрдү түзөт. Простатанын көлөмү чоңоюп, бул заара каналынын кысылышын жана жылмакай булчуң клеткаларынын спазмын пайда кылат. Бул оорунун белгилери пайда болушуна алып келет.
Простатанын көлөмү зааранын бузулушуна түздөн-түз таасир этпейт. Симптомдор олуттуу өсүш менен байкалбай калышы мүмкүн же оорунун алгачкы этаптарында пайда болушу мүмкүн.
BPH жакшы өсүшкө ээ, башкача айтканда метастаз бербейт. Бул BPH простата рагынан түп-тамырынан айырмалап турат. Простата безинин зыяндуу трансформациясынын башталышынын негизги таянычы бул простата протеининин спецификалык антигенинин (PSA) деңгээли.
BPH себептери
Статистикага ылайык, 30 жашка чейинки эркектерде BPH белгилери адатта байкалбайт. Жаш өткөн сайын, BPH оорусу көбөйүп, жашоонун тогузунчу декадасында эң жогорку чекке жетет (90%).
Простата аденомасынын себептери дагы эле толук аныктала элек. Простата аденомасы көп факторлуу мүнөзгө ээ деп эсептешет. Эркек жыныс гормону тестостерондун ролу простата безинин кадимкидей өсүшүндө жана BPHнин өнүгүшүндө илгертен бери белгилүү. Белгилүү болгондой, 40 жаштан 50 жашка чейинки эркектерде гормоналдык жөнгө салуунун эң терең калыбына келтирүү мезгили болот, ошол эле учурда канда айланган тестостерондун деңгээли төмөндөйт. Тестостерондун көлөмүнүн азайышы жана эркектин денесиндеги эстрогендердин (аял жыныстык гормондорунун) деңгээлинин салыштырмалуу жогорулашы простата безинин өсүшүнө алып келет.
Эркектин организминдеги гормоналдык катыштын өзгөрүшү простатикалык бездин гиперплазиясынын пайда болуу себептерин жана механизмин изилдөөдө баштапкы чекит болду. Гормоналдык бузулуулардан тышкары, простата аденомасынын өрчүшүндө простата шишиги менен коштолгон сезгенүү процесси чоң мааниге ээ, анткени ал простатикалык клеткалардын санын көбөйтүүдө маанилүү ролду ойной алат, ал эми механикалык фактор катары органдардын этими оорунун белгилеринин күчөшү.
Простата аденомасынын белгилери
Простата безинин чоңойушу уретранын кысылышына алып келип, жылмакай булчуңдардын спазмын пайда кылат. Бул процесс заара чыгаруунун бузулушу менен коштолот:
- табарсыкты бошотуу үчүн түн ичинде ойгонуу зарылдыгы;
- заара агымынын чыңалуусунун төмөндөшү;
- заара кылгандан кийин табарсыктын толук эмес бошоп кетишин сезүү;
- заара кылууну ооздуктоо кыйын көрүнүшү;
- күндүз заара чыгаруунун көбөйүшү;
- аз көлөмдөгү заара кылуу.
Көбүнчө, жогорудагы симптомдорго заара кылуу иш-аракетинин башталышында кыйынчылык кошулуп, эртең менен көбүрөөк билинип, заара ушатууну баштоого аргасыз кылат. Бул белгилер медициналык жардамга кайрылуунун себеби болуп саналат.
Простата аденомасын дарылоо
Оорунун өтүшү жашоонун сапатын бир кыйла начарлатат, ал эми жетиштүү дарылоонун жоктугу хирургиялык операцияларды жаратышы мүмкүн. Бул оорунун прогрессивдүү мүнөзүн эске алып, BPH үчүн дары-дармек терапиясы узак убакытка чейин жүргүзүлүшү керек. Симптомдордун кеңири жайылышына жараша, терапия бир кыйла өзгөрүшү мүмкүн. Фармакотерапия заара чыгаруучу көйгөйлөрдү жок кылат, даттанууларды азайтып, жашоо сапатын калыбына келтирет. Ошондой эле, простата аденомасы симптомсуз болуп, заара чыгаруунун спецификалык эмес көйгөйлөрүн пайда кылып, оорунун классикалык сүрөтүнө окшобой тургандыгын билишиңиз керек. Бул бейтаптарды адаштырып, баалуу убакытты текке кетирүүгө мажбур кылат. Бирок дарылоо канчалык эрте башталса, ошончолук натыйжалуу болот.
BPH алдын алуу
Учурда алдын алуунун конкреттүү методдору жок. Профилактикалык иш-чаралардын бири - 40 жылдан кийин урологго жыл сайын баруу. Доктурга дайындалганда дарыгер симптомдорду баалап, керектүү текшерүүлөрдү жүргүзүп, натыйжалуу дарылоону дайындай алат.